Haberler
Başdeğirmen’den Yeni Yıl mesajı
SDÜ’lü Öğretim Üyeleri’nden ‘Dereboğazı Yolu’ için rapor
3 Aralık 2012 19:09
Dereboğazı yolunun öncelikli duble yol yatırım programına alınması için SDÜ’ye rapor hazırlatan Isparta Ticaret ve Sanayi Odası, bu konudaki haklılığını ispatladı.
SDÜ’lü Öğretim Üyeleri tarafından bilimsel veriler ışığında hazırlanan raporda Dereboğazı yolunun öncelikli duble yol yapılması gerektiği sonucuna ulaşıldı.
Prof. Dr. Murat Ali Dulupçu, Prof. Dr. Serdal Terzi ve Prof. Dr. Mehmet Saltan tarafından hazırlanan ve dün ITSO’da düzenlenen toplantıda kamuoyuna duyurulan ‘Ön Fizibilite Çalışması’nın detayları şu şekilde:
BÖLGE EKONOMİSİ VE ANTALYA-ISPARTA-BURDUR (TR61) AÇISINDAN DEREBOĞAZI
28/08/2002 tarih ve 2002/4720 sayılı Bakanlar Kurulu kararı Antalya-Isparta-Burdur illeri İBBS Düzey 2 bölgesi olarak kabul edilmiş ve Türkiye'deki AB sürecindeki bölgesel kalkınma amaçlı 26 bölgeden biri olmuştur. Takiben 2009 yılında Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı kurulmuş, böylelikle Antalya-Isparta-Burdur aynı ekonomik strateji ve bölgesel gelişme planı çerçevesinde değerlendirilmeye başlanmıştır. Bu üç il resmi olarak TR61 bölgesi ilan edilmeden önce BAGEV (Ban Akdeniz Ekonomisini Geliştirme) adlı bir vakıf çerçevesinde bölgedeki oda ve borsaların öncülüğünde bir sivil ekonomik gelişme hareketine de imza atmıştır. 3 ili birbirine bağlayan Kalkınma Ajansı için 3 ilin seçilmesi kuşkusuz tesadüfü değildir. Coğrafi yakınlığa bağlı olarak karşılıklı kültürel-akrabalık-ekonomik-sosyal ilişkiler yoğun bir debide seyir izlemiş, 3 ilin ekonomik aktörleri her 3 ilde güçlü bir şekilde varlıklarım sürdürmüşlerdir.
Antalya'nın turizmle birlikte hızlı bir gelişim seyri izlemesi sonucunda sosyo-ekonomik gelişmede (DPT sosyo-ekonomik sıralaması, SEGE, 2003 ve 2011), bölgeleri gelişmişlik sıralaması (DPT) ile güncel teşvik sisteminde (2012) Burdur ve Isparta illerinin açık ara önünde yer almıştır. Dolayısıyla bölgesel kalkınma açısından Antalya tartışmasız bir cazibe merkezi olmuştur. Ne var ki dünya turizm literatüründe öncü konuma sahip olan bu ilin ortaya «kardığı dışsal ekonomilerden bölgedeki diğer iller sınırlı bir şekilde yararlanmıştır. Isparta -Antalya arasındaki karayolu bu anlamda sosyo-ekonomik hayati bir network'ü canlandırmaktadır. Dereboğazı yolu ve bu yolun bölünmüş yola dönüştürülmesi İsparta. Antalya ve bölge Özerinde ekonomik gelişmeyi yüksek oranda hızlandırıcı potansiyele
sahiptir. Çünkü:
Dereboğazı yolu öncesinde Isparta "çıkmaz sokak" konumundadır. İstanbul yolu bağlantısı Burdur üzerinden Antalya'ya inerken Isparta tekrar Konya bağlantısı ile
kuzeye bağlantı kurabilmekte idi.
Dereboğazı yolu ile birlikte Isparta Türkiye karayolu ağında kayda değer bir ağ üzerine oturmuştur.
Antalya’nın ekonomik faaliyetleri tarım-turizm alanlarında yoğunlaşmakta olup, Isparta Antalya’nın hizmet-tarım sektörleri ile bu yol sayesinde ilişki kurmaya başlamıştır. Çarpıcı bir örnek olarak tarım alanında kesme çiçekçilik mevsimsel avantajlardan yararlanmak için Isparta’ya Antalya’nın aşırı sıcak olduğu aylarda kaydırılmıştır. Böylelikle Antalya firmaları Isparta’ya yatırım yapmak suretiyle ihracatta kesintisiz arz ağlayabilmişlerdir.
Antalya’nın son zamanlarda muhteşem boyutlara ulaşan turizm kapasitesi yavaş yavaş alternatif turizm arayışları ile Isparta-Burdur bölgelerine kaymaya Burdur'da Sagalassos, Isparta’da Pisidia Antiochia bu hususta akla gelen ilk cazibe alanları olup her ikisine de ulaşım en kolay ve hızlı, Dereboğazı yolu ile sağlanabilmektedir.
Ancak Antalya'nın kitlesel turizmin (deniz-güneş-kum), Turizm ve Kültür Bakanlığı'nın Turizm Stratejisinde vurguladığı gibi katma değeri yüksek alternatif turizm alanlarına yönlendirilmesi ve her şey dahil sisteminden kurtulması için bölgedeki Isparta ili (elbette Burdur ili de) ile turizm bağlarının güçlendirilmesi gerekmektedir.
Dereboğazı yolu Antalya trafiğinin doğu-batı kanatlarının ayrımı açısından inanılmaz bir öneme sahiptir. Isparta Dereboğazı yolu gelişme potansiyeli yüksek Doğu Antalya ağına ulaşmakta, böylelikle Kundu-Lara-Belek-Manavgat-Side-Alanya turizm şeridine bu yol üzerinden ulaşmak mümkün olmaktadır. Batı Antalya'nın Burdur üzerinden bağlantısı sağlanmaktadır. Ancak Kemer güzergâhına bağlanan Burdur yolu sınırlı bir turizm büyüme potansiyeline sahiptir. Bilindiği üzere Kemer yani Batı Antalya sahili coğrafi yapısı gereği sınırlı turizm potansiyeline sahiptir. Antalya'nın Doğu tarafı ve Antalya merkezindeki otel ve tesis sayısı ile yatak kapasitelerinin gelişimi Isparta-Antalya güzergâhı üzerinde olan tesis sayılarının gelişimi ile karşılaştırıldığında aradaki gelişme potansiyeli farkı net bir şekilde görülmektedir. Keza Alanya Gazipaşa havalimanı Isparta-Antalya hattındaki Doğu güzergâhı ile bağlantılıdır. Burdur ilinin hâlihazırda Batı Antalya ile bölünmüş yol bağlantısı bulunmaktadır Antalya aldığı göç ve hızla büyümesi ile sınırlı ekonomik taşıma kapasitesi ve çevresel açıdan yine sınırlı sürdürülebilirlik tehdidi altındadır. Antalya'nın sürdürülebilir ekonomik gelişmesi, Türkiye'nin sürdürülebilir turizme sahip olması anlamına gelmektedir. Dolayısıyla ekonomik ve çevresel yükün iç bölgelerle (yani Isparta ve Burdur illeri arasında) adil paylaşımı sağlanmalıdır.
Isparta’nın Dereboğazı yolu turizm açısından diğer alternatifle karşı laflamayacak görsel güzelliğe sahiptir. Karacaören baraj gölü ve Torosların örüntüsü muhteşem bir manzara sergilemektedir. Turizm yönünden Karadeniz'in yeşil ve mavi örtüsü Akdeniz'de bu yolda karşımıza çıkmaktadır. Nitekim Antalya'ya gelen turistler Denizli'deki antik kent ve Pamukkale'ye giderken bu güzergâhı tercih etmektedir Karacaören Barajındaki dinlenme tesislerine gelen mola amaçlı turist miktar neredeyse Isparta iline gelen toplam turist sayısından fazladır.
GENEL BİLGİ
Isparta-Ağlasun-Çeltikçi kavşağı ve Isparta-Dereboğazı-Antalya yolu güzergâhları için, Isparta-Ağlasun yol ayrımına kadar olan ortak bir kesim vardır. Bu yolun uzunluğu10.6 km'dir. Her iki güzergâh için de bu yol ortak olarak yapılacaktır. Dolayısı ite bu raporda km karşılaştırmalarında bu kesimin dikkate alınmasına gerek duyulmamıştır. Her iki alternatifte ortak kullanılacak bu yol ortak bir maliyet unsurudur. Salt maliyet açısından her iki yol alternatifinde de yer alacağından analitik açıdan bu mesafenin dışarıda tutulması anlamlıdır.
Ağlasun Kavşağından 'dan Antalya-Aksu kavşağına gidecek bir araç Dereboğazı yolunu (D685) kullanırsa95.7 km(1 saat 12 dk) yol gidecektir. Aynı taşıt, Ağlasun-Bucak (D650 ve D400) üzerinden Antalya-Aksu kavşağına giderse143 km(2 saat 29 dk) yol gidecektir. Bu durumda,47.3 kmlik (1 saat 17 dk) fazladan yol gidileceği görülmektedir.
Özellikle Antalya Doğu ve Batı yakalarının mevcut turizm kapasiteleri ve gelişme trendleri dikkate alındığında D685 Dereboğazı yolu Antalya'ya ulaşmanın ötesinde turizm arterlerine ulaşmada farklı noktalara işaret etmektedir.
Isparta-Ağlasun yol ayrımından Antalya — Aksu yol Ayrımına kadar yapılması gereken
yol uzunluğu,95.7 km'dir. Aynı yol ayrımından Antalya - Burdur yolu Çeltikçi kavşağına
kadar olan kesimin uzunluğu38.6 km'dir. Aradaki fark57.1 kmuzunluktadır. Yani, Isparta-
Ağlasun-Çeltikçi kavşağı için ayrılmış olan ödenek Isparta-Dereboğazı-Antalya yolu için
kullanıldığı takdirde geriye57.1 km'lik bölünmemiş yol kalacaktır. Bu aynı
zamanda yaklaşık olarak toplam güzergâhın yansına yakındır. Ancak 38.6 km’lik Isparta-
Ağlasun-Çeltikçi yolu coğrafi ve topoğrafik acıdan Dereboğazı yolu ile karşılaştırıldığında göreli maliyetli bir güzergahtır. Kibritli yolu ve Köroğlu beli virajlı ve çok düşük standartlı
Dağ yolu alma özelliği sergilemektedir.
KM BAZINDA KARŞILAŞTIRMA VE KAZANÇ
Antalya, özellikle turizm ve sebze - meyve taşımacılığı bakımından önemli bir merkezdir, özellikle Antalya'nın doğusunda kalan Serik, Side, Manavgat ve Alanya ilçeleri hem yas sebze ve meyve üretimi (portakal, muz, sera ürünleri, süs çiçekçiliği vb) ile turistik tesisler ve tarihi mekânlar bakımından da zengindir. Bu nedenle her iki konu ayrı ayrı ele alınmalıdır.
TURİST SAYISI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME
Antalya hem yabancı hem de yerli turistler için önemli bir turizm kentidir, özellikle yerli
turistler Antalya'ya karayolu ile gelmekte ve ya Burdur ya da Isparta-Dereboğazı yolunu
kullanmaktadırlar. 2012 yılı verilerine göre (Tablo 1), Antalya ili genelindeki yatak sayısı
dikkate alındığında, Aksu-Serik-Manavgat-Alanya bölgesi Antalya ili toplam yatak
kapasitesinin % 75’ini oluşturmaktadır. Yani Antalya'ya ilgi duyan yerli turistlerin büyük
kısmı Antalya'nın doğu tarafındaki turistik tesislere gitmektedir. Bu durumda Antalya'nın
doğu tarafındaki turistik tesislere gitmek isteyen yerli turistlerin Isparta-Dereboğazı-Antalya
yolunu kullanmaları daha uygun olmaktadır. Bu yolun bölünmüş olması bu açıdan özelikle
yerli turistler için oldukça avantajlı olacaktır. Daha önce vurgulandığı gibi Antalya'dan
Denizli'ye giden turistler açısından bu yol manzara ve doğal güzelliği ile yakınlığı nedeni ile
tercih edilmektedir. Yerli turistler için olduğu gibi yabancı turistler açısından da Dereboğazı
yolu hem cazibeli hem de ekonomiktir. Üstelik Isparta ilinin turizm değerleri bu sayede
turistik ürünlere dönüşme potansiyeline sahiptir. Buna en güzel örnek Isparta Davraz Kayak
merkezidir. Kış aylarında bu merkez yüksek doluluk oranında hizmet vermektedir. Ayrıca
aynı bölge, yaz aylarında ülkemiz profesyonel futbol takınılan için yüksek rakamıyla olası
kamp merkezleri arasında yer almaktadır. Hatta son birkaç yıldır ülkemiz futbol süper lig
takımlarından bu merkezi tercih edenler olmuştur (örn. Trabzonspor). İlerleyen süreçte bu
merkezin takımlarımızın kamp tercihlerinde alternatif bir merkez olarak yerini alacağı
öngörüsü hakimdir.
SEBZE - MEYVE TAŞIMACILIĞI BAKIMINDAN DEĞERLENDİRME
Antalya turizm olduğu kadar tarım şehridir aynı zamanda. Antalya'da üretilen ürünlerin yaklaşık %9Vı karayolu ile taşınmaktadır. Antalya'da üretilen bu yaş sebze ve meyvelerin önemli bir kısmı da Serik, Manavgat ve Alanya bölgesinde üretilmektedir. Bu taşıma esnasında Dereboğazı - Isparta yolu da önemli bir görev üstlenmektedir. Bu taşıtların ilave yakıt ve amortisman maliyeti yanında, taşıdıkları yaş sebze ve meyvenin gidecekleri yere daha erken taşınması da raf ömrü açısından önemlidir. Özellikle örtü altı sebze üretiminde raf ömrü son derece kritiktir. Ayrıca üretimin TR61 bölgesinde çeşitlenmesi Isparta’nın dikkat çekici meyve üretiminden Antalya'nın da yararlanması söz konusudur, Isparta Antalya’nın turizme bağlı kayısı-kiraz-elma gibi meyveler ile kuru bakliyat ihtiyacını karşılamaktadır. Bu bağlamda iki yönlü bir tarımsal ticari akım söz konusudur. Bu açıdan bakıldığında da, Dereboğazı - Isparta yolunun bölünmüş olması durumunda büyük bir kazanç sağlayacağı aşikardır.
FAYDA BAZINDA GETİRİ
Karayolları Genel Müdürlüğü istatistiklerine göre Isparta—Antalya yolu (D685), Isparta-Ağlasun-Bucak yolu, Çeltikçi kavşağı Antalya yolu (D650) ve Antalya-Manavgat yolu (D400) trafik verileri Tablo 2'de görülmektedir. Tablodan da görüldüğü gibi, D685 yolu toplam 5961 taşıt YOGT değerine sahiptir. Hâlihazırda 1391 YOGT değerine sahip olan Ağlasun-Çeltikçi kavşağı yolu bölünmesi durumunda ilave olarak bu yolun trafiğinin büyük bir kısmını çekecektir. Yine hâlihazırda 10030 YOGT trafik değerine sahip olan D650 yolu neredeyse % 60\ı kadar ilave bir trafiğe maruz kalacaktır. Bunun yanında Antalya şehir içi trafiğini taşıyan D400 karayolu ise % 15 civarında ilave trafiğe maruz kalabilecektir. Üstelik söz konusu yük Antalya batı kanadına yığılacaktır. Antalya şehir içi trafiğinin yükü turizm kentine uyumlu bir yapıya sahip olmalıdır. Çevre yolu bulunmasına rağmen Antalya'nın hızlı göç alması ve mevsimsel yoğunluk kentin cazibesine darbe vurmaktadır. Kitlesel turizme dayalı her şey dahil sisteminden kurtularak katma değeri yüksek kent turizmini artırmayı hedefleyen Antalya için bu husus tezat bir görünüme yol açabilecektir.
YAKIT MALİYETİ
Yakıt maliyetleri dikkate alındığında, günlük olarak ilave gidilecek47.3 kmdikkate alındığında toplam ilave yakıt bedeli günlük 86.617,09 TL olacaktır. Yıllık olarak ise 31.182.153,79 TL ilave yakıt bedeli verilmiş olacaktır. Bu da her yıl sadece ilave yakıt bedeli ile10 kmyıl yapılması anlamına gelmektedir. Yani ilave olarak yapılacak57.1 km, 5 yıl 6 ayda kendini amorti edecektir.
ZAMAN MALİYETİ
Daha önce yapılan bir çalışmaya göre, bir otomobil için saatlik maliyet 25.05 TL, kamyon için 11,56 TL ve otobüs için ise 41,49 TL olarak hesaplanmıştır. Antalya-Aksu istikametine gidecek bir taşıtın, ortalama 1 saat 17 dk gecikeceği daha önce bahsedilmişi. Bu durumda, saatte 5.570,69 TL gecikme maliyeti olacağından toplam saatlik gecikme bedeli 7.149,05 tl olacaktır. Günlük olarak gecikmenin bedeli 171.577.14 TL, aylık olarak ile 5.147.314,10 TL ve yıllık olarak ise 61.767.769,14 TL olacaktır.
1 kmbölünmüş yolun maliyeti yaklaşık olarak 3 000 000 TL civandadır. Bu durumda sadece 1 yıllık gecikme maliyeti ile20 kmyol yakabilecektir. Zaten Ağlasun – Çeltikçi kesimi için yapılacak yol uzunluğu düşünüldüğünde geriye57,1 kmyol kalmakta idi. Bu durunda yapılacak ilave yol kendisini sadece gecikme maliyeti dikkate alındığında yaklaşık 3 yılda amorti edebilecektir.
İŞLETME VE AMORTİSMAN MALİYETİ
İşletme maliyetleri dikkate alındığında, günlük47 kmiçin ilave gelecek bakım maliyeti 3.972,35 TL olacaktır. Yıllık olarak hesaplandığında ise 1.430.046,51 TL ilave bakım maliyeti oluşacaktır.
KAPASİTE AZALMA MALİYETİ
“Halihazırda kullanılmakta olan Burdur-Antalya yolunun kapasitesi 2758tş/saattir. Isparta-Dereboğazı-Antalya yolunu kullanan taşıtların, Ağlasun-Çeltikçi yolu bölünmüş yol olduktan sonra, tercihlerini Burdur-Antalya yoluna çevirmeleri durumunda mevcut trafiği ile C Hizmet Düzeyinde çalışmakta olan bu yol Dereboğazı yolundan ilave gelecek trafik miktarı ile F Hizmet düzeyine gerileyecek ve kapasite açısından bakıldığında bu trafiği taşıyamayacak duruma gelecektir.
YOL ÖMÜR MALİYETİ
Burdur-Antalya karayolu (D650) hâlihazırdaki trafiği ile Eşdeğer Standart Dingil Yükü (ESDY) olarak 2831 trafik değerine sahiptir. Hâlihazırda Isparta-Dereboğazı-Antalya Karayolu ise 1366 ESDY değerine sahiptir. Bu trafik D 650 karayoluna aktarıldığında yolun tasarım ömrü yaklaşık % 48 oranında azalacaktır. Yani 20 yıl için planlanan bu yol 13,5 yılda görünü tamamlamış olacaktır.
SOSYAL FAYDA (TURİZM, BÖLGE HALKININ GEÇİMİ VB.)
Dereboğazı yolunun bölünmüş yol olması durumunda ortaya çıkacak belli başlı sosyal
Faydalar şu şekilde sıralanabilir;
* Antalya Havalimanını Dereboğazı yolu ile Isparta-Burdur-Dinar bölgesi halkının kullanma olanağı bulunmaktadır. Bölünmüş yol olması ulaşım süresi ve maliyeti üzerinde olumlu etki doğuracaktır.
* Antalya turizminin iç bölgelerle daha hızlı entegrasyonu sağlanacaktır. Turistlerin zaman maliyeti daha yüksektir. Mesafe ve zaman arttıkça turistler günü birlik veya kısa sürek ziyaretlerden çekinmektedirler. Antalya yaklaşık yıllık 10 milyon turist ile Türkiye'nin en yüksek turist çeken bölgesidir. Hem turizmin çeşitlendirilmesi hem de kısa süreli ziyaretler ile Isparta Antalya turistlerinden yararlanma potansiyeline sahiptir.
* TR61 bölgesinde Isparta-Antalya arasında belirgin sosyo-ekonomik gelişmişlik farkı bulunmaktadır.(21 ve 5. sıralar) Bölge içi gelir farklılıklarının azaltılması, Kalkınma Planlarında da altı çizilen bir noktadır ve bölünmüş hale getirilen Dereboğazı yolu bölge içi gelir yakınsamasına yardımcı olacaktır.
* Dereboğazı güzergâhı yol üzerinde yerleşim birimleri için gelir artırıcı faaliyetlerin ortaya çıkmasına yardımcı olacaktır. Hâlihazırdaki durum bu potansiyeli teyit eder niteliktedir.
* Isparta sanayisinin Antalya Limanına ulaşımı kolaylaşacaktır. Dış ticareti artırıcı bir etki beklenmektedir.
* Turizm sadece gıda-ulaştırma ve turist ile sınırlı etki doğurmayacaktır. Antalya'daki turizm tesislerinin cari ihtiyaçları ile bakım-onarım hizmetleri Isparta ile entegrasyonu da mümkündür. Dolayısıyla istihdam üzerinde olumlu etki doğuracaktır.
Not:
1. Bu çalışmada yapılan değerlendirmelerde, Isparta-Ağlasun-Çeltikçi karayolunun bölünmüş yol yapılması durumunda mevcut Isparta-Dereboğazı-Antalya trafiğin tamamının bu güzergâhı tercih edeceği varsayılmıştır. Oysa bu trafiğin bir kısmı yine de mevcut karayolunu tercih etmeye devam edecektir. Fakat bu durumda da, aynı yolun bölünmüş yapılması durumunda ortaya çıkacak kazanmalardan yoksun olarak bu seyahatlerini gerçekleştireceklerdir.
2. Isparta-Dereboğazı-Antalya karayolunun bölünmüş yol olarak inşa edilmesi durumunda, en çok tartışılan ve maliyet artırıcı unsur olarak görülen Kazak1, Kazak2 ve Kargı Tünellerinin halihazırda kullanıldığı şekli ile gerekli işaret ve uyarı levhaları/sistemleri ile yeni şerit için tünel yapılıncaya kadar geçici olarak kullanılmaya devam etmesinde herhangi bir mahzur olmayabilecektir.
Yükleniyor...